Về nợ xấu trong hệ thống ngân hàng Việt Nam

Trần Vinh Dự - 

Báo cáo của <a
href="http://www.advancia.fr/advancia.nsf/id/FR_7JJLFV_Prsentation?open">Advancia
– Negocia</a> xuất bản cuối năm 2010 nhan đề "Vietnam Country
Risk Analysis" đánh giá rủi ro của hệ thống ngân hàng Việt
Nam ở mức "high" (cao). Advancia – Negocia cho rằng việc cho
vay ồ ạt sẽ đẩy tình trạng nợ xấu của hệ thống ngân
hàng ở Việt Nam lên rất cao. Báo cáo này cũng nhận định hệ
thống ngân hàng của Việt Nam đang gánh chịu tình trạng lòng
tin của công chúng thấp, sự yếu kém về quản lý nhà nước
và quản lý doanh nghiệp, không đáp ứng được các tiêu chuẩn
Base Capital, và không có kiểm toán quốc tế. Riêng về tình
trạng nợ xấu, Advancia – Negocia trích dẫn nguồn của Fitch
Ratings cho rằng tỷ lệ nợ xấu cuối năm 2008 của hệ thống
ngân hàng Việt Nam lên tới 13%.Cũng cần nói thêm là theo các báo cáo chính thức từ phía các
ngân hàng thương mại Việt Nam thì các khoản nợ xấu này rất
thấp. Theo <a
href="http://www.stockbiz.vn/News/2010/12/25/170190/neu-tinh-them-vinashin-no-xau-ngan-hang-tang-0-7.aspx">thống
đốc Nguyễn Văn Giàu</a> cho biết hồi cuối năm 2010 thì tỷ
lệ nợ xấu của toàn bộ hệ thống ngân hàng VN chỉ khoảng
2.5% (tính cả nợ Vinashin).
Tại sao lại có sự khác biệt ghê gớm này? Lý do là nợ xấu
(non-performing loans, hay NPL) theo cách tính của quốc tế là các
khoản nợ không có khả năng trả hoặc gần như không có khả
năng trả. Trong khi đó, cách của Việt Nam chỉ tính khoản nợ
đến hạn. Lấy một thí dụ đơn giản: khách hàng A vay ngân
hàng B một khoản vay là $100 trong thời hạn 1 năm, lãi suất
25%, thời hạn vay là 1 năm, trả làm 4 lần, mỗi lần $20 gốc
và $5 lãi. Vào cuối quý đầu tiên, khách hàng A bắt đầu
phải trả một phần của khoản nợ này, cả gốc và lãi là
$25. Trong trường hợp khách hàng này không trả được khoản
nợ đến hạn $25 thì theo tiêu chuẩn tính NPL của nhiều
nước, toàn bộ số nợ cộng lãi vay là $125 là nợ xấu. Tuy
nhiên theo chuẩn Việt Nam thì chỉ có $25 đến hạn được coi
là nợ xấu.
Chính vì lý do đó mà có sự khác biệt rất lớn giữa con số
của Việt Nam đưa ra và con số của Fitch Ratings ước tính.
<center><img src="http://danluan.org/files/u1/sub01/currecy-chart-480.jpg"
width="480" height="221" alt="currecy-chart-480.jpg" /></center>
Báo cáo Tháng Ba, 2011 của <a
href="http://country.eiu.com/article.aspx?articleid=1807803965&Country=Vietnam&topic=Risk&subtopic=Credit+risk&subsubtopic=Risk+assessment">Country
Risk Service</a> của Economic Intelligence Unit (EIU) về Việt Nam xếp
rủi ro của hệ thống ngân hàng VN hạng CCC và đánh giá hệ
thống này là "ổn định". Mặc dù vậy, điểm số rủi ro
đang có khuynh hướng tăng dần, từ 66 điểm hồi tháng 9 (2010)
lên 67 vào tháng 10 và 11 (2010), 68 vào tháng 12 (2010) và tháng 1
(2011), và 69 vào tháng 2 và tháng 3 (2011), tức là ngang bằng
mức hồi đầu năm 2009.
<center><img src="http://danluan.org/files/u1/sub01/finance-chart-480.jpg"
width="480" height="450" alt="finance-chart-480.jpg" /></center>
Với việc các khoản vay thương mại ở Việt Nam chủ yếu
được thế chấp bằng bất động sản (BĐS) và thị trường
BĐS hiện đang có nhiều dấu hiệu đi xuống, kèm theo đó là
tình trạng khó khăn trong kinh doanh ở nhiều doanh nghiệp tư
nhân làm cho nguy cơ về nợ khó đòi có khả năng tăng mạnh
trong thời gian tới. Tình trạng thiếu minh bạch trong báo cáo
về NPL, đặc biệt là trong hệ thống ngân hàng thương mại
quốc doanh khiến cho vấn đề này càng trở nên khó lường.
(Nguồn: <a
href="http://www.advancia.fr/advancia.nsf/id/FR_7JJLFV_Prsentation?open">Advancia
– Negocia</a>)