Ngồi trên núi vàng, sao Việt Nam vẫn nghèo?

Ngồi trên núi vàng, sao Việt Nam vẫn nghèo?

1
Nhìn về Việt Nam, nhiều nhà nghiên cứu và người dân quốc đảo Singapore thường đặt câu hỏi, tại sao Việt Nam ngồi trên nhiều núi vàng mà vẫn nghèo?

Đó là câu hỏi mà Ts Vũ Minh Khương, giảng viên trường Đại học Quốc gia Singapore thường xuyên nhận được từ đồng nghiệp hay những người dân Singapore mà ông có dịp tiếp xúc.

Họ so sánh: Singapore chỉ cần một cảng biển, một đảo Sentosa cũng có thể làm nên sự thịnh vượng giàu có, vậy mà trên khắp Việt Nam này, có bao nhiêu những Phú Quốc, Hạ Long, bao nhiêu Vân Phong.... mà vẫn không cách gì khai thác được. Việt Nam vẫn bị xếp vào hàng các quốc gia phát triển trung bình thấp và năng lực cạnh tranh thấp ngay cả so với các quốc gia láng giềng ít tiềm năng hơn.

Thực tế như một sự thách đố sự hiểu biết của người Singapore lại không quá khó hiểu với những người có chút kinh nghiệm làm việc ở xứ này. Người ta có thể tìm thấy lời giải đáp từ bất kì một quan sát nhỏ nào trong nền kinh tế đất nước.

Triệt tiêu sức cạnh tranh của chính mình

Nhìn vào thực tế phát triển ở Việt Nam, TS Vũ Minh Khương cho rằng, vấn đề của Việt Nam không phải ở chỗ chúng ta không có tiềm năng mà có lẽ vì chúng ta có nhiều tiềm năng quá, những nguồn lực xung đột, mà lại không biết lựa chọn chính xác hướng đi nào cho mình.

Giống như người ta được trời phú cho nhan sắc, lại có thông minh cộng tài năng âm nhạc, lại thêm vẽ tranh... nhưng lại không biết mình thực sự muốn gì, muốn phát triển theo hướng nào. Thôi thì, lúc này đi làm nghiên cứu khoa học, lúc khác chơi một chút nhạc, lúc khác nữa làm hội họa...., tận dụng mỗi thứ một chút, để rồi không thành ông, cũng chẳng thành thằng.

Đơn cử, tỉnh Quảng Ninh đã được trời phú một vịnh Hạ Long lại được trao thêm trữ lượng than dồi dào. Bỏ cái gì cũng tiếc, rút cuộc, chúng ta khai thác hết, nhưng đầu tư vào lĩnh vực nào cũng nửa vời. Khai thác than tàn phá môi trường Quảng Ninh, gây hại cho việc làm giàu từ Vịnh Hạ Long.

Quảng Ninh đã giàu tài nguyên than
Cách làm du lịch, trong khi đó, lại mới dừng ở mức "thu bạc lẻ", lo thu hút cho đông khách, mà quên mất, vấn đề không phải ở việc thu hút thêm được bao nhiêu khách, mà là mỗi ngày, du khách sẽ tiêu bao nhiêu tiền. "Người ta chỉ tiêu dùng nhiều khi Việt Nam có sẵn nhiều hoạt động chất lượng cao, dịch vụ tốt, nhiều sản phẩm hay để họ mua", chuyên gia về năng lực cạnh tranh, GS Michael Porter phân tích. Thế nhưng, đó lại là điều Việt Nam hoàn toàn thiếu sự đầu tư.

lại có thêm Vịnh Hạ Long.
Câu chuyện Quảng Ninh không phải là ngoại lệ ở Việt Nam. Đến ngay cả các tỉnh đồng bằng sông Hồng bây giờ cũng ngồi lo suy tính làm thế nào để khai thác được bể than sông Hồng nằm ngay dưới vựa lúa, điều nhiều nơi khác thèm được sở hữu trong bối cảnh an ninh lương thực đang là mối nguy, mà không cân nhắc hết thiệt hơn, mạnh yếu.

Định hướng bởi cách nghĩ làm thế nào để thực hiện mục tiêu tăng trưởng cao, tỉ trọng công nghiệp lớn cho cái gọi là "nền kinh tế GDP tỉnh", các địa phương mải mê vận động để xin được nhiều tiền ngân sách, thêm được nhiều vốn đầu tư vào tỉnh, có được các dự án... nhưng lại chưa suy tính xem thực sự mình mạnh gì và nên phát triển theo hướng nào.

Các quy hoạch, kế hoạch và chính sách phát triển của các tỉnh thành là một sự sao chép lẫn nhau, không dựa trên đặc thù riêng của địa phương mình, cả về lợi thế và vị trí riêng. Thế mạnh địa phương không được phát huy, trong khi đó, "bạn không thể ra sức để trở thành mọi thứ", GS Michael Porter đã đúc kết quy luật chung trong phát triển như vậy.

Và triệt tiêu sức cạnh tranh lẫn nhau

Không chỉ triệt tiêu sức cạnh tranh của chính mình, các địa phương còn khai thác tiềm năng theo kiểu triệt tiêu sức cạnh tranh lẫn nhau, khi chính sách phát triển của các địa phương không được đặt trong mối liên kết với các địa phương khác trong vùng và trong tổng thể phát triển chung của đất nước.

Hãy nhìn câu chuyện phát triển cảng biển Việt Nam. Dọc bờ biển Việt Nam chi chít những dự án cảng biển, tỉnh nào cũng muốn sở hữu cảng biển của riêng mình. 10 năm tới, Việt Nam có kế hoạch phát triển 39 cảng biển với 108 bến được xây dựng mới và nâng cấp, trong đó 32 cảng biển có kế hoạch xây dựng mới.

Chúng ta quên mất một điều: năng lực cạnh tranh chỉ tốt khi doanh nghiệp được sử dụng cảng biển với chi phí thấp nhất, bất kể cảng đó thuộc tỉnh nào. Càng nhiều cảng phân tán, lượng hàng càng bị chia sẻ manh mún, hiệu quả khai thác cảng càng giảm, và chi phí tất yếu tăng lên.

Chúng ta cũng quên mất rằng, ở Mỹ, dọc bờ biển phía Tây dài 1900km cũng chỉ có 3 cảng chính.

Và ta cũng quên hẳn bài học của Malaysia trong phát triển cảng biển. Trước năm 1970 chỉ có 2 cảng chính, sau đó Chính phủ quyết định mở rộng thêm 4 cảng quốc gia và 3 cảng nội địa, điều đó dẫn tới tình trạng dư thừa năng lực và cạnh tranh gay gắt giữa các cảng. Sự cạnh tranh lẫn nhau của các cảng biển làm triệt tiêu năng lực cạnh tranh chung của đất nước, khiến Malaysia rơi vào thế bất lợi.

Dọc bờ biển phía Tây dài 1900km của Mỹ cũng chỉ có 3 cảng chính trong khi 10 năm tới, Việt Nam định phát triển thêm 39 cảng biển.
Không thể phủ nhận, là quốc gia có đường bờ biển dài, ở vị trí địa chiến lược, Việt Nam có lợi thế để làm trung tâm trung chuyển quốc tế. Không phải ngẫu nhiên mà hàng loạt những sáng kiến về kết nối giao thông khu vực đều tính đến Việt Nam như cửa ngõ ra biển. Thế nhưng, tận dụng thế nào điều kiện ấy là câu chuyện Việt Nam cần bàn.

Có một thời, tỉnh nào cũng đua nhau có nhà máy mía đường, xi măng lò đứng, thì nay, cùng với cuộc đua có cho được nhà máy thép..., tỉnh nào cũng lo có cho được cảng biển riêng..., mà cảng nào cũng nhỏ, lại thiếu các điều kiện đi kèm.

Hiện Việt Nam không có cảng container trung chuyển quốc tế. Ta có một số hải cảng quốc tế như Sài Gòn, Đà Nẵng, Hải Phòng đón nhận được các tàu lớn, song dịch vụ của các cảng này chưa đáp ứng yêu cầu, chi phí dịch vụ cao, thời gian thông quan lâu (từ 3 đến 7 ngày, có khi lên tới 1 tháng trong khi ở Singapore là 10 phút.) Hệ thống đường sắt, đường bộ kết nối liên tuyến với hệ thống cảng không được đầu tư. Các điều kiện hậu cần cho cảng hoàn toàn bỏ ngỏ. Cơ sở hạ tầng không theo kịp tốc độ tăng trưởng xuất khẩu.

Có một ví dụ thường được các chuyên gia dẫn chứng như một minh họa sinh động cho những ràng buộc về lợi ích cục bộ, địa phương gây cản ngại cho một chiến lược đầu tư sáng suốt trong câu chuyện cảng biển. Hiện tại, cảng Cái Mép - Thị Vải của Vũng Tàu đã được một số tàu mẹ các nước đến ăn hàng. Xét về mọi mặt, đây là cảng biển có nhiều lợi thế hơn cả để phát triển thành cảng trung chuyển quốc tế.

Thế nhưng, Tp.HCM và Long An cũng đòi đầu tư để cảng của mình thành trung chuyển quốc tế! Trong khi nguồn lực đầu tư của đất nước vào cơ sở hạ tầng vốn đang vô cùng khan hiếm.

Câu chuyện thu hút đầu tư nước ngoài của các tỉnh cũng là một ví dụ khác. Mặc dù đã có quy định về khuyến khích và ưu đãi đầu tư, thế nhưng, thực tế, các địa phương vẫn làm theo kiểu "mạnh ai nấy làm". Ngoài các chính sách thu hút đầu tư của nhà nước, nhiều tỉnh đã phá rào, đưa thêm nhiều quy định khuyến khích đầu tư, từ ưu đãi đầu tư, miễn giảm thuế và giảm tiền thuê đất.

Cuộc khảo sát do Bộ Tài chính tiến hành năm 2006 tại 48 tỉnh, thành phố cho thấy có tới 32 tỉnh (chiếm 2/3) ban hành thêm các văn bản pháp lý trái luật nhằm quy định các ưu đãi đặc biệt để thu hút các dự án đầu tư. Theo khảo sát này, có 18 tỉnh vi phạm các quy định về ngân sách, 21 tỉnh đưa ra những ưu đãi về đất đai nằm ngoài những quy định của chính sách đất đai quốc gia, 11 tỉnh vi phạm quy định về thuế thu nhập DN và nhiều tỉnh có nhiều hơn 2 vi phạm. Hầu hết các tỉnh đưa ra các khuyến khích rất hào phóng về phí sử dụng đất, mở rộng thời kì miễn giảm thuế lên tới 10-20 năm.

Rút cuộc, cuộc đua của các tỉnh không mang lại lợi ích chung cho cả nền kinh tế. Quy hoạch tổng thể bị xới tung, cày nát. Đến nỗi có chuyên gia đã phải kêu lên rằng: cuộc đua thu hút FDI giữa các tỉnh chẳng khác nào cuộc "chạy đua xuống đáy", khi các tỉnh hoặc là cùng chạy, hoặc là cùng chờ.

Nói như TS Vũ Minh Khương, ĐHQG Singapore, cách làm này tạo nên sự phát đạt cho một vài người nhưng lại gây hại cho sự phát triển chung của đất nước.

Vừa cạnh tranh, vừa hợp tác

"Thay vì cạnh tranh, cần khuyến khích sự phối hợp và hợp tác giữa các địa phương, các ngành", GS Michael Porter khuyến nghị. "Các vùng và địa phương cần được khuyến khích nâng cao năng lực cạnh tranh của mình dựa trên những lợi thế và vị trí đặc thù của địa phương".

Nhìn tổng thể quốc gia, đã tới lúc Việt Nam cần nghiêm túc thảo luận xem mình muốn đứng ở vị trí nào trong nền kinh tế toàn cầu, đâu là những ngành, lĩnh vực và thế mạnh về môi trường kinh doanh của Việt Nam mà thế giới sẽ biết tới.

Vừa cạnh tranh, vừa hợp tác, đó là mục tiêu mà Việt Nam cần hướng tới, nếu muốn thực sự định vị mình ở một vị trí cao hơn trong xếp hạng năng lực cạnh tranh toàn cầu.

Theo bạn, nguyên nhân của thực trạng Việt Nam ngồi trên nhiều núi vàng mà vẫn nghèo là gì? Mời bạn cùng chia sẻ tại phần thảo luận hoặc gửi vào địa chỉ: tuanvietnam@vietnamnet.vn.

Con bò tót không ở xứ Tây Ban Nha

Post by danlambaoblog
Danlambao - Cuộc đấu bò ở đó cũng diễn ra như bao cuộc đấu bò khác trên thế giới, nghĩa là những kẻ có vũ khí luôn thắng, và họ thắng thế nào đi nữa thì cũng vẫn được tuyên dương là hào hùng, oanh liệt. Báo chí được lệnh miêu tả con bò gian manh, quỷ quyệt, hung hãn thậm chí còn nhiều thủ đoạn. Có khi họ còn kể về quá khứ con bò trước khi bị lôi vào cuộc đấu in thành những tờ rơi phát cho khán giả xem. Nào là con bò này hay húc trẻ con ở nông trại, phá rào, dẫm đạp hoa màu… Hứng lên họ còn bảo con bò này hiếp cả bọn lợn cái…

*

Trong một quán ăn, có ba người đàn ông đang nhậu món thịt bò sống thái mỏng tang kèm với rau. Chủ quán giới thiệu đây là món ăn của Tây Ban Nha. Cả ba đều say sưa thưởng thức thịt bò sống màu đỏ hồng kèm với rượu vang. Nhân tiện món thịt bò ngon miệng họ nói chuyện đến xứ sở của những cuộc đấu bò tót. Người đàn ông thứ nhất từng đi xem đấu bò ở Tây Ban Nha, ông kể về cuộc đấu bò chán ngắt mà ông đã xem:

- Không biết các trận đấu mọi hôm thế nào, số tôi chắc xui hôm đến xem đúng trận đấu dở, cái anh đấu sĩ dùng tấm vải đỏ khua mãi con bò nó mới nổi cơn húc vài cái rồi lại đứng nhìn. Đấu sĩ phải lấy kiếm chọc nó mấy cái nó cũng chẳng thèm giận, đừng cào chân xuống đất. Anh cầm giáo cưỡi ngựa từ đằng sau nó lướt ngang qua xiên cho nó nhát giáo vào hông. Rồi cả anh cầm kiếm cũng xiên nó nữa, cả hai đâm đi đâm lại mấy nhát, máu ra nhiều mãi sau nó mới chết.

Người đàn ông thứ hải kể chuyện cười chắc đã nhiều người nghe:

- Ở đó có một quán ăn, hàng ngày người ta làm những món ăn chế từ con bò bị giết ở đấu trường, có một vị khách quen ăn món mà ta gọi là ”ngẩu pín” bò. Một hôm bồi bàn dọn cho anh ta chiếc ”ngẩu pín” nhỏ xíu. Vị khách thắc mắc hỏi sao hôm nay của con bò bé thế, bồi bàn thưa – Dạ thưa ngài, hôm nay con bò thắng.

Cả ba đều cười vui vẻ tiếp tục với món thịt bò sống với rượu vang. Người đầu tiên chợt nhớ ra là người thứ ba chưa kể gì nên quay sang hỏi:

- Anh không biết chuyện gì về đấu bò phải không? Nếu anh chưa đi xem bao giờ chắc cũng thấy trong phim hay truyện chứ. Thường những dũng sĩ đấu bò đều là những huyền thoại của Tây Ban Nha, họ rất được kính trọng. Các du khách đến Tây Ban Nha đều muốn chụp ảnh chung với họ kỷ niệm, đó là một nét văn hóa đặc trưng của Tây Ban Nha.

Vị khách thứ ba trầm ngâm, một lát sau anh ta nói:

- Tôi từng nghe một câu chuyện về đấu bò tót ở một xứ không bao giờ có cuộc đấu bò tót nào. Những con bò ở đó, trong câu chuyện như bò tót xứ Tây Ban Nha, chúng có điểm giống nhau là đều bị giết, bị làm thịt và đem bán, nhưng khác nhau là đôi khi chúng biết nghĩ.

Hai người nghe anh ta nói, đều cười. Người thứ nhất nói:

- Có lẽ câu chuyện của anh sẽ gây cười hơn cả chuyện của anh kia.

Người thứ ba làm ngụm rượu vang như lấy hơi, rồi kể:

- Vâng, thật ra nó là câu chuyện hài. Chuyện thế này. Cuộc đấu bò ở đó cũng diễn ra như bao cuộc đấu bò khác trên thế giới, nghĩa là những kẻ có vũ khí luôn thắng, và họ thắng thế nào đi nữa thì cũng vẫn được tuyên dương là hào hùng, oanh liệt. Báo chí được lệnh miêu tả con bò gian manh, quỷ quyệt, hung hãn thậm chí còn nhiều thủ đoạn. Có khi họ còn kể về quá khứ con bò trước khi bị lôi vào cuộc đấu in thành những tờ rơi phát cho khán giả xem. Nào là con bò này hay húc trẻ con ở nông trại, phá rào, dẫm đạp hoa màu… Hứng lên họ còn bảo con bò này hiếp cả bọn lợn cái. Bởi sự kích thích như vậy, khán giả luôn luôn phấn khích say sưa theo dõi cuộc đấu và nhiệt tình ủng hộ những chàng đấu sĩ. Xin nói những chàng đấu sĩ này luôn được coi trọng như đấu sĩ ở Tây Ban Nha, thậm chí còn được khen ngợi rất nhiều trên báo chí vì ngoài tiêu khiển cho thiên hạ ra, cũng theo báo chí, họ còn là những người diệt trừ những điều xấu, đem lại sự ổn định, hòa bình cho các nông trại vì đã giết những con bò xấu.

Những con bò xấu ngày càng nhiều, bởi đất đai mà chúng sinh sống đã được thu hồi để phục vụ xây dựng sân gôn, khu sinh thái du lịch, công nghiệp. Bọn bò thấy khoảng không, những cánh đồng cỏ, ngọn đồi mà chúng sinh sống bao đời ngày càng bị mất đi, chúng vội vã tranh giành nhau để được sống, chúng húc trộm nhau vào ban đêm, ỉa đái lên cỏ vào ban ngày để đánh dấu phần cỏ độc quyền. Một số con thì rống lên phản đối sự lấn chiếm của loài người và đây là những con bò thường bị đem ra đấu trường. Các con bò còn lại có một số tỏ vẻ vui mừng với ý nghĩ rằng những con bò ra đấu trường sẽ bớt đi một phần ăn trên cánh đồng chật hẹp còn lại, chúng nhìn những người dẫn bò đi đấu trường với con mắt biết ơn, chúng còn dụi đầu vào tay họ, vẫy tai như đồng tình và khen ngợi họ.

Thường một con bò ở đây khi ra đấu trường phải đấu với 6 đấu sĩ, có con ưu tiên được đến cả nửa trung đội đấu sĩ chăm sóc. Đấu sĩ mang vải chọc giận, đấu sĩ mang cỏ non vờn trước mặt, đấu sĩ cầm kiếm, giáo và cả đấu sĩ chỉ cầm cái bút tờ giấy để thống kê những sơ hở của con bò lại để cấp trên chỉ đạo các đấu sĩ kịp thời giải quyết con bò sao cho đẹp mắt thiên hạ. Đặc biệt lại có bọn đấu sĩ cầm loa bình luận, khi con bò bị đâm đau đớn vùng ra tìm lối thoát thì bọn này gào lên:

- Thật ác độc, con bò đang âm mưu giết đấu sĩ một cách hèn hạ, nhưng các đấu sĩ của chúng ra nhờ bản lĩnh vững vàng, một niềm tin mạnh mẽ đã tài tình thoát được đòn hiểm ác của kẻ thù.

Khi một đấu sĩ đâm lén từ sau vào mông đít con bò, những kẻ này la rằng:

- Một biện pháp nghiệp vụ xuất sắc, một pha võ thuật điêu luyện, một thế đánh nhà nghề đã được tôi luyện, rèn giũa dưới mái trường đấu bò vĩ đại.

Các đấu sĩ chăng dây thừng, họ cầm các đầu dây chạy vòng quanh làm con bò ngã khụy. Rồi cùng nhau hét vang xông tới kết liễu con bò. Các đấu sĩ cầm loa gào toáng lên:

- Kẻ ác đã bị đền tội bởi tinh thần đoàn kết, đấu tranh không khoan nhượng với kẻ thù. Đoàn kết chính là sức mạnh, giết bò, giết bò thành công đại thành công.

Cuộc đấu bò kết thúc, sáng hôm sau báo chí sẽ viết rằng mặc dù xảo quyệt và hung hãn đến đâu, thì con bò xấu xa đó đã phải bỏ mạng trước sự dũng cảm, tài tình và khôn khéo của các đấu sĩ giết bò. Rồi kết luận đây là quy luật tất yếu để đưa vào kỷ yếu cho nhân dân học tập. Thịt con bò sẽ được đem bán với những bằng chứng tội ác giật gân của nó trước kia và trong trường đấu. Nhà nào mua thịt bò ăn và thuộc bằng chứng tội ác của con bò cũng như các chiến công của các chiến sĩ giết bò sẽ được khen ngợi hàng quý trong năm, nếu thuộc tốt còn được biểu dương cá nhân xuất sắc trong đợt học tập tinh thần cách mạng giết bò nữa.

Câu chuyện này có lẽ lên dừng ở đây. Người thứ ba đứng dậy, nói thêm:

- À mà quên không nói, nếu các ông đến đó sẽ không vào xem được đâu, vì vé bán phân phối theo lý lịch. May chăng các ông sẽ được ngồi chỗ rất xa, chỉ nghe thấy tiếng loa của các đấu sĩ loa chứ chả nhìn được thấy gì. Cảm ơn vì món thịt bò Tây Ban Nha hôm nay.